Η αναποφασιστικότητα εκτός του ότι αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του άγχους και της κατάθλιψης, μπορεί να θέσει σοβαρά εμπόδια στη ζωή μας. Ίσως χάσουμε ευκαιρίες δουλειάς ή να διστάζουμε να επικοινωνήσουμε με κάποιο φίλο ή ακόμη να δυσκολευόμαστε να πάρουμε αποφάσεις για τη σχέση μας. Αυτή η προσέγγιση μας καθηλώνει με συνέπεια να απέχουμε πολύ από τους στόχους μας. Ας δούμε τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να είναι περισσότερο εφικτή η λήψη αποφάσεων.
7 βήματα για τη λήψη αποφάσεων
- Πάρτε αποφάσεις με βάση τους στόχους σας και όχι βασιζόμενοι στο πώς νιώθετε αυτή τη στιγμή
Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να ολοκληρώσετε μία εργασία ή να κάνετε γυμναστική για 40 λεπτά ή ακόμη να είστε επιτυχημένοι στη δουλειά σας ή να είστε ένας καλός γονέας. Μην παίρνετε αποφάσεις ανάλογα με τη διάθεσή σας ή το πώς νιώθετε εκείνη τη στιγμή. Ας πάρουμε παράδειγμα τη σκέψη «Νιώθω κουρασμένος, δε θα κάνω γυμναστική». Σκεφτείτε που θέλετε να φτάσετε. Εάν βασίζετε τις αποφάσεις στο πώς νιώθετε εκείνη τη δεδομένη στιγμή, πιθανόν να ενεργήσετε παρορμητικά, να αναβάλετε, να αποφύγετε και εν τέλη να χάσετε το στόχο σας. Ξεκινήστε «ανάποδα», έχοντας δηλαδή στο μυαλό σας που θέλετε να φτάσετε κάθε φορά
- Αναλογιστείτε το «κόστος έρευνας» και το «κόστος ευκαιρίας» της αναποφασιστικότητας
Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει με το χρόνο που σπαταλάτε να ψάχνετε την απόφαση; Τι ευκαιρίες χάνονται;
Μην ξεχνάτε ότι ψάχνοντας και περιμένοντας σημαίνει ότι παραιτείστε από κάποιες επιλογές. Αυτό ονομάζεται «κόστος της ευκαιρίας». Τι ευκαιρίες χάνετε εάν μένετε σε μία σχέση που δε σας ικανοποιεί; Θυμηθείτε ότι και το να μην αποφασίζετε είναι τελικά μία απόφαση
- Αξιολογήστε τις μακροπρόθεσμες και τις βραχυπρόθεσμες συνέπειες της απόφασης. Θέλετε να νιώσετε καλύτερα για τα επόμενα 5 λεπτά ή για τα επόμενα 5 χρόνια;
Πολλές φορές παίρνουμε αποφάσεις με άξονα το άμεσο όφελος: η σοκολάτα φαίνεται ωραία -τώρα, βαριέμαι να κάνω γυμναστική -τώρα. Εάν επικεντρώνεστε στο άμεσο μέλλον δε θα καταφέρετε να φτάσετε εκεί που θέλετε. Σκεφτείτε πού θέλετε να βρίσκεστε σε 5 χρόνια από τώρα. Κάντε μία ανάλυση κόστους-οφέλους για την επόμενη ώρα, την επόμενη ημέρα, τον επόμενο χρόνο: πχ. εάν προσπαθείτε να αποφασίσετε να κάνετε γυμναστική, η ανάλυση κόστους-οφέλους ίσως δείξει ότι δε θα έχετε κάποιο άμεσο αποτέλεσμα. Αν όμως αναλογιστείτε τα οφέλη και τα κόστη της άσκησης σε βάθος ενός έτους, τότε τα οφέλη ξεπερνούν τα κόστη. Σκεφτείτε τις αποφάσεις σα μία επένδυση σε βάθος χρόνου και όχι σαν κάτι που θα προσφέρει άμεση ευχαρίστηση
- Εφαρμόστε την «επιτυχημένη ατέλεια»
Στοχεύστε την ικανοποίηση και όχι την τελειότητα, αφού η ικανοποίηση είναι εφικτή και μπορεί να σας πάει μπροστά. Δε χρειάζεται να κάνετε την τέλεια άσκηση γυμναστικής για προχωρήσετε προς την επίτευξη του στόχου σας. «Επιτυχημένη ατέλεια» σημαίνει να φτάνουμε στην επιτυχία κάνοντας μικρά, σταδιακά και όχι «τέλεια» βήματα. Εάν προχωρήστε μπροστά, όσο μικρό κι αν είναι το βήμα, σημαίνει ότι κινήστε προς τη σωστή κατεύθυνση
- Μην έχετε ως στόχο τη σιγουριά
Συχνά είμαστε διστακτικοί και περιμένουμε να είμαστε σίγουροι προκειμένου να αναλάβουμε δράση. Δε χρειάζεται όμως η σιγουριά, αλλά η πρόοδος. Εάν συνεχώς σκέφτεστε «Δεν είμαι σίγουρος…», το βέβαιο είναι ότι δε θα μάθετε ποτέ τι θα συμβεί, μέχρι να πάρετε την απόφαση και να δείτε το αποτέλεσμα. Η αναζήτηση καθησυχασμών μπορεί προσωρινά να ανακουφίζει, αλλά η αμφιβολία επανέρχεται εάν μπορούμε να λάβουμε νέες πληροφορίες, μπαίνοντας έτσι σε ένα φαύλο κύκλο χωρίς τέλος. Χρειάζεται να έχετε στο μυαλό σας ότι νέες πληροφορίες δε σημαίνει απαραίτητα καλύτερες πληροφορίες. Αποδεχτείτε την αμφιβολία και ενεργείστε ούτως ή άλλως
- Δείτε τις αποφάσεις ως πειράματα
Τι θα συμβεί εάν δοκιμάσετε τη μία ή την άλλη λύση; Θα είναι το τέλος του κόσμου; Θα το μετανιώνετε για πάντα;
Μερικές φορές οι αποφάσεις είναι σαν τα πειράματα. Σα να δοκιμάζουμε ένα νέο φαγητό ή ένα βιβλίο. Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να αποφασίσετε εάν θα προσεγγίσετε κάποιον σε ένα μπαρ. Ποιο είναι το χειρότερο αποτέλεσμα; Το καλύτερο; Το πιο πιθανό; Μερικά πειράματα έχουν σημαντικό κόστος, πχ. ένας χωρισμός ή η αλλαγή εργασίας. Ακόμη όμως και τότε μπορεί να σας δοθεί η δυνατότητα να μάθετε κάτι νέο, να εξελιχθείτε. Όσα περισσότερα πειράματα κάνετε, τόσο περισσότερα πράγματα θα μαθαίνετε κάθε φορά
- Συνειδητοποιήστε ότι μπορείτε να αντεπεξέλθετε σε ορισμένες απώλειες εάν η απόφαση βγει λανθασμένη
Τα άτομα που είναι αναποφάσιστα συχνά σκέφτονται ότι δε θα μπορούν να αντιμετωπίσουν την αποτυχία. Η πραγματικότητα όμως δείχνει ότι οι άνθρωποι είναι «δυνατοί». Θεωρούμε ότι εάν κάτι συμβεί θα μας κυνηγάει για πάντα και θα είμαστε δυστυχείς. Για παράδειγμα, άτομα που χωρίζουν συχνά καταλήγουν σε βάθος χρόνου περισσότερο ευτυχισμένοι, ενώ άλλοι που έχουν οικονομικές αναποδιές βρίσκουν διαφορετικούς τρόπους να ευχαριστηθούν τη ζωή. Έχετε στο παρελθόν καταφέρει να ξεπεράσετε απώλειες; Συμβαίνει αρκετές φορές να μη συνειδητοποιούμε ότι έχουμε την ικανότητα να τα βγάζουμε πέρα με τις καταστάσεις, αφού επικεντρωνόμαστε στο τρέχων αρνητικό συναίσθημα δίχως να λαμβάνουμε υπόψη τα θετικά γεγονότα ή τις νέες σχέσεις που μας επιφυλάσσει το μέλλον
πηγή: προσαρμογή από Leahy RL (2017) Seven steps to overcoming indecision
