Ψυχοπαθολογία στην Ελλάδα

Οι ψυχικές διαταραχές των Ελλήνων

Μελέτη της ερευνητικής ομάδας του Ψυχιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (Σκαπινάκης και συν., 2013) αποτυπώνει την κατάσταση της ψυχικής υγείας των Ελλήνων. Το δείγμα του πληθυσμού που συμμετείχε στην έρευνα αποτελείται από 4.894 άτομα, ηλικίας 18 έως 70 ετών και αντιπροσωπεύει το σύνολο του ελληνικού πληθυσμού (εκτός Κρήτης). Η συνολική ανταπόκριση των ερωτηθέντων στη μελέτη ήταν 54,2% (οι ερευνητές απευθύνθηκαν σε 9.800 άτομα), ενώ ο μέσος όρος ηλικίας τους ήταν τα 42 έτη. Τα άτομα που αρνήθηκαν τη συμμετοχή ήταν κυρίως γυναίκες, καθώς επίσης και άτομα μέσης ηλικίας (40-55 ετών). Το 61,2% των συμμετεχόντων ήταν έγγαμοι, ενώ το 59,6% εργαζόμενοι. Τέλος, 48% του δείγματος είχε απολυτήριο λυκείου και 54,8% ζει σε αστικό περιβάλλον.

Ψυχιατρικά συμπτώματα

Τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν ότι τα κυρίαρχα ψυχιατρικά συμπτώματα του ελληνικού πληθυσμού είναι η Κούραση, η Ευερεθιστότητα και η Ανήσυχη Σκέψη, με παρουσία μεγαλύτερη του 20%. Το ποσοστό αυτό ακολουθείται από άλλα συμπτώματα όπως Καταθλιπτική διάθεση, Ψυχοσωματικά προβλήματα, Προβλήματα ύπνου, Καταθλιπτικές ιδέες, Άγχος κ.ά. Στο αντίθετο άκρο βρίσκονται οι Ψυχαναγκασμοί, οι Φοβίες και ο Πανικός αφού παρουσιάζονται σε ποσοστό μικρότερο του 6% του πληθυσμού. Τα συμπτώματα εμφανίζονται πιο συχνά στο γυναικείο πληθυσμό, με εξαίρεση την ευερεθιστότητα.

Συχνότητα διαταραχών

Η πιο συχνή διαταραχή του ελληνικού πληθυσμού είναι η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή, με ποσοστό παρουσίας της διαταραχής στον πληθυσμό 4,1%, ακολουθούμενο από το Επεισόδιο Κατάθλιψης με ποσοστό 2,9%. Αναλυτικότερα οι διαφορές ανά φύλο:

Κατάθλιψη

Η Κατάθλιψη φαίνεται να εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα 50-70 ετών, ενώ οι διαταραχές που σχετίζονται με άγχος, στο ηλικιακό γκρουπ 60-70 ετών. Η ανάλυση έδειξε ότι τα αυξημένα ποσοστά των διαταραχών αυτών στις συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες σχετίζονται με τη συνύπαρξη άλλων χρόνιων ασθενειών, καθώς επίσης και με την ανεπαρκή αντιμετώπισή τους από το σύστημα υγείας. Ένας ακόμη παράγοντας που εξηγεί το φαινόμενο αυτό είναι η ύπαρξη του ιατροκεντρικού συστήματος υγείας στη χώρα μας, γεγονός το οποίο αποκλείει την παρέμβαση διεπιστημονικής ομάδας όπου είναι απαραίτητο.

Βαρύτητα των διαταραχών και φύλο

Μία ακόμη μεταβλητή άξια αναφοράς είναι η βαρύτητα των διαταραχών. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι περίπου το 14,06% του πληθυσμού έχει ήπια ή σοβαρής μορφής ψυχοπαθολογία, με σημαντική μεταβλητή το φύλο.

Το φύλο φαίνεται να παίζει ρόλο σε όλες τις ψυχιατρικές διαταραχές αφού εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες, εκτός από τη «μικτή διαταραχή άγχους-κατάθλιψης», όπου δεν παρουσιάζονται διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα.

Ανεργία

Η ανεργία, όπως προκύπτει από τη στατιστική ανάλυση, είναι ακόμη μία συνιστώσα που φαίνεται να σχετίζεται με τις ψυχικές διαταραχές και ειδικότερα με την κατάθλιψη. Για τη διερεύνηση της σχέσης των κοινωνικο-οικονομικών δεικτών, της ανεργίας και της κατάθλιψης, οι ερευνητές ετοιμάζουν νέα μελέτη.

Κατάχρηση ουσιών

Τέλος, η έρευνα συγκέντρωσε πληροφορίες για την κατάχρηση ουσιών. Βρέθηκε ότι 12,7% του δείγματος ανέφερε επιβλαβής χρήση αλκοόλ (κυρίως άνδρες). Επίσης, 40% του δείγματος δήλωσε καπνιστές, εκ των οποίων 50% ήταν άνδρες και 30% γυναίκες. Χρήση μαριχουάνας δήλωσε ότι έκανε το 2%, κυρίως άτομα ηλικίας 18-29 ετών. Τα νούμερα αυτά υποδηλώνουν υψηλότερα ποσοστά καπνιζόντων σε σύγκριση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, αλλά μικρότερα ποσοστά χρηστών μαριχουάνας.

Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας με αυτά των υπολοίπων χωρών της Ευρώπης προκύπτει ότι:

• Στην Ελλάδα τα ποσοστά κατάθλιψης φαίνεται να είμαι μικρότερα: 4,3% έναντι 5,7%
• Αντίθετα, υψηλότερα αναφέρονται τα ποσοστά εμφάνισης του γενικευμένου άγχους στην Ελλάδα: 5,3% έναντι 2% και γενικότερα όλων των διαταραχών άγχους, με εξαίρεση τις φοβίες. Η διαφοροποίηση αυτή σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι στη χώρα μας υπάρχει ένα εκτενές υποστηρικτικό δίκτυο (πχ. φίλοι, οικογένεια) καθώς επίσης και ευνοϊκές για τη διάθεση κλιματολογικές συνθήκες (μεσογειακό κλίμα). Από την άλλη πλευρά, η οικονομική αστάθεια, η αβεβαιότητα για το μέλλον καθιστούν τα άτομα ευάλωτα στις επιδράσεις του άγχους
• Τέλος, το 1/3 των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι κατά τους τελευταίους 12 μήνες απευθύνθηκαν σε δομές ψυχικής υγείας, ποσοστό που είναι άμεσα συγκρίσιμο με αυτό των υπολοίπων χωρών παγκοσμίως

πηγές: DSM IV-TR (2000). Skapinakis P και συν. (2013)