Μελαγχολία των γιορτών. Πού οφείλεται;
Οι γιορτές παρότι συχνά προβάλλονται ως μια περίοδος γεμάτη ευχάριστα συναισθήματα, πολλές φορές μπορεί να πυροδοτήσουν λύπη ή μελαγχολία. Όλοι έχουμε παρακολουθήσει ταινίες, διαφημίσεις όπου παρουσιάζονται πρόσωπα χαμογελαστά σε φαντασμαγορικές μαζώξεις, όπου όλοι διασκεδάζουν και χαίρονται την αφθονία αγαθών και θετικών συναισθημάτων. Ορισμένοι άνθρωποι ορμώμενοι από τις εικόνες αυτές, συγκρίνουν τα δικά τους συναισθήματα ή καταστάσεις, με εκείνα που υποθέτουν ότι αισθάνονται οι άλλοι γύρω τους ή με αυτά που θα «έπρεπε» να βιώνουν κατά την περίοδο των γιορτών. Η σύγκριση εκφράζεται μέσα από αρνητικές σκέψεις, όπως «θα περάσω τις γιορτές χάλια», «όλοι θα είναι ευτυχισμένοι εκτός από εμένα», «δε θα καταφέρω να ευχαριστήσω τους καλεσμένους μου», «δεν έχω χρήματα για να κάνω ωραία δώρα όπως οι άλλοι», «δεν έχω στολίσει ωραία το σπίτι όπως η συνάδελφος στη δουλειά», «τα παιδιά του αδελφού μου θα είναι πιο χαρούμενα από τα δικά μου».
Παράγοντες που συμβάλλουν στη μελαγχολία των γιορτών
Τέτοιες σκέψεις οδηγούν σε πίεση και συναισθήματα, όπως ματαίωση, θλίψη, απογοήτευση, ενοχή, ντροπή. Για την εμφάνιση αυτών των συναισθημάτων μπορεί να υπάρχουν διάφορες αφορμές:
- Οικονομική κατάσταση: τα οικονομικά προβλήματα και η ανασφάλεια που τα συνοδεύει μπορεί να οδηγήσουν σε αρνητικά συναισθήματα, επηρεάζοντας τη διάθεσή μας
- Στρες: η πίεση που νιώθουμε για το οικογενειακό γεύμα όταν πχ. θέτουμε μη ρεαλιστικά πρότυπα, δεν κάνουμε σωστή διαχείριση του χρόνου, αναβάλουμε αποφάσεις, έχουμε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε τους άλλους
- Μοναξιά: όταν όλοι βρίσκονται με τις οικογένειές τους, το να περάσει κάποιος μόνος τις γιορτές μπορεί να είναι εξαιρετικά ψυχοφθόρο
- Πένθος: η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ίσως να είναι περισσότερο έντονη αυτή την περίοδο
- Αποξένωση: όταν υπάρχει ρήξη με κάποια μέλη της οικογένειας, οι συνεστιάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε συναισθήματα λύπης, ενοχής
- Διαζύγιο: εάν το διαζύγιο είναι σχετικά πρόσφατο μπορεί να έρθουν στη μνήμη ευχάριστες στιγμές με τον πρώην σύντροφο
- Εποχιακή διαταραχή συναισθήματος: πρόκειται για μια κατάσταση όπου εμφανίζεται καταθλιπτικό επεισόδιο κατά τη διάρκεια μίας συγκεκριμένης εποχής του έτους
Τι μπορούμε να κάνουμε για τη μελαγχολία των γιορτών;
- Λήψη αποφάσεων: ας αποφασίσουμε με ποιον και πώς θα περάσουμε τις γιορτές. Μπορούμε να αρνηθούμε προσκλήσεις ή να μην κάνουμε δραστηριότητες που δε μας ευχαριστούν. Έχουμε το δικαίωμα της επιλογής, ας το εκμεταλλευτούμε!
- Διαχείριση συγκρούσεων: τα γιορτινά τραπέζια που συχνά παρευρίσκονται άτομα που ενδεχομένως δεν έχουν τις καλύτερες σχέσεις μεταξύ τους. Μπορεί να «μοιράσουμε» τις ημέρες με τον καθένα τους ή εάν χρειάζεται να βρεθούμε όλοι μαζί, ας προγραμματίσουμε δραστηριότητες ώστε να είναι όλοι απασχολημένοι
- Έγκαιρος προγραμματισμός αγορών: προκειμένου να αποφύγουμε την πίεση και το συνωστισμό της τελευταίας στιγμής, ας κάνουμε τα ψώνια εγκαίρως ώστε να μπορέσουμε να αφιερώσουμε χρόνο σε άλλες δραστηριότητες
- Βοήθεια: δε χρειάζεται να τα κάνουμε όλα μόνοι μας! Μπορούμε να ζητήσουμε βοήθεια από κοντινούς μας ανθρώπους και να μοιραστούμε μαζί τους και τη χαρά της προετοιμασίας
- Ας προσαρμόσουμε τα δώρα στις οικονομικές μας δυνατότητες: η ντροπή μπορεί να μας «αναγκάσει» σε αγορές που δε βρίσκονται στις οικονομικές μας δυνατότητες. Αντί να έχουμε υψηλές προσδοκίες, ας προσφέρουμε στους αγαπημένους μας συναισθήματα, ας μοιραστούμε στιγμές, ας φτιάξουμε κάτι μαζί τους, ας τους προσφέρουμε βοήθεια, ας κάνουμε κάτι σημαντικό γι’ αυτούς. Υπάρχουν ευκαιρίες για να τους δείξουμε την αγάπη και την εκτίμησή μας, εάν χρησιμοποιήσουμε τη φαντασία μας!
- Ας αφήσουμε στην άκρη την τελειότητα: το τέλειο γεύμα δεν μπορεί να υπάρξει, αφού ελλείψεις ή απρόοπτα εμφανίζονται ανά πάσα στιγμή. Αναρωτηθείτε τι είναι πιο σημαντικό: να έχουμε ένα υπέροχο τραπέζι με εξαίσια φαγητά όπου λόγω της πίεσης που θα έχουμε υποστεί δε θα είμαστε σε θέση να το χαρούμε ή να έχουμε χρόνο και διάθεση στο γιορτινό τραπέζι να μοιραστούμε στιγμές με όποιον έχουμε κοντά μας;
- Ας δώσουμε χώρο στα συναισθήματά μας: μπορεί να υπάρχουν στιγμές που δεν είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι. Μπορεί κάτι να θυμηθούμε ή κάτι να συμβεί… Τα συναισθήματα αποτελούν μέρος της ζωής μας και δε βοηθά να προσπαθούμε να τα καταπνίξουμε (ακόμη και τα αρνητικά), επειδή οι ημέρες απαιτούν να είμαστε χαρούμενοι. Ας ακούσουμε τον εαυτό μας, ας αποδεχτούμε τα συναισθήματά μας, αναλαμβάνοντας δράση ώστε να κάνουμε κάτι που μας ευχαριστεί
- Επιλογή στόχων και αναστοχασμός: ας αναλογιστούμε τι καταφέραμε την προηγούμενη χρονιά και τι θετικό υπήρξε στη ζωή μας. Ας σταθούμε στα θετικά που συνέβησαν στη ζωή μας και σε ό,τι μας έδωσε χαρά και μία αίσθηση επιτυχίας. Όταν θα θέσουμε στόχους για τη νέα χρονιά, ας ξεκινήσουμε από αυτά που μας έδωσαν ικανοποίηση την προηγούμενη και ας επαναχρησιμοποιήσουμε τις στρατηγικές που ενδυνάμωσαν την αυτοπεποίθησή μας
- Ας περάσουμε τις γιορτές με συντροφιά: εάν είμαστε μόνοι μπορούμε να περάσουμε τις γιορτές με άλλους ανθρώπους που είναι μόνοι. Η εθελοντική προσφορά σε άτομα που έχουν την ανάγκη μας μπορεί να δώσει ένα αίσθημα ολοκλήρωσης, ικανοποιώντας την ανάγκη μας για κοινωνικοποίηση
Οι καταστάσεις που συμβαίνουν στη ζωή ενδεχομένως να μη δημιουργούν τις συνθήκες εκείνες που νομίζουμε ότι είναι απαραίτητες προκειμένου να χαρούμε τις γιορτές. Παρ’ όλ’ αυτά μπορούμε να προσπαθήσουμε να χαρούμε τις στιγμές με άτομα που θέλουμε, κάνοντας πράγματα που μας ευχαριστούν!
πηγές: προσαρμογή από Understanding & coping with the Christmas Blues (2016) και Coping with Christmas (2020)
