Η ανάγκη να «αρέσουμε», να φανούμε «καλοί», να μη δεχθούμε κριτική, να μη μας απορρίψουν οι άλλοι, μπορεί να αποτελέσει ένα σοβαρό εμπόδιο για τη ζωή μας. Για παράδειγμα ίσως μας αποτρέψει από το να ζητήσουμε αύξηση στην εργασία μας, να μας εμποδίσει να εκφράσουμε συναισθήματα για έναν άλλο άνθρωπο, να μας οδηγήσει στην αποφυγή σύναψης ερωτικών σχέσεων. Να δημιουργήσει ουσιαστικά ένα τοίχος ασφάλειας γύρω μας, έξω από το οποίο είναι αρκετά δύσκολο να κινηθούμε.
10 βήματα για το φόβο της απόρριψης
Ακριβώς επειδή η κατάσταση αυτή ενδεχομένως να έχει ως αποτέλεσμα την απομόνωση και την έντονη αίσθηση δυσαρέσκειας, υπάρχουν ορισμένα βήματα που μπορούμε να κάνουμε ώστε να διαχειριστούμε αποτελεσματικότερα τον κίνδυνο της απόρριψης, εκτιμώντας με ρεαλιστικό τρόπο τις συνέπειές της:
- Εντοπισμός της κατάστασης: Ουσιαστικά πρόκειται για το ερέθισμα που οδηγεί στο φόβο της απόρριψης. Για παράδειγμα, όταν πρόκειται να ζητήσουμε από κάποιον να αλλάξει τη συμπεριφορά του ξεκινάμε να έχουμε άγχος εξαιτίας των σκέψεων και των συναισθημάτων που προκαλούνται από την κατάσταση αυτή
- Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της ανάγκης μας για αποδοχή; Ποιο είναι το κόστος που έχει σε εμάς αυτό; Για παράδειγμα, μάς κοστίζει σε ειλικρίνεια, κάνει δύσκολη την ικανοποίηση των αναγκών μας, οδηγεί στην ανησυχία για το μέλλον καθώς επίσης η ανάγκη αυτή μπορεί να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους άλλους
- Ποιες είναι οι σκέψεις που συνοδεύουν την κατάσταση; Σε τέτοιες καταστάσεις θα μπορούσαμε να κάνουμε σκέψεις όπως: «Θα σκεφτεί ότι είμαι άδικος», «Δε θα της αρέσω» ή «Θα με αντιπαθήσει». Επίσης μπορεί να σκεφτόμαστε ότι «Είναι απαίσιο όταν κάποιος δε με συμπαθεί» ή ότι «Δεν μπορώ να σταθώ σε μία αντιπαράθεση»
- Τι σημαίνουν αυτές οι σκέψεις για εσάς; Για παράδειγμα κάποιος μπορεί να πει «Εάν δεν του αρέσω τότε κάνω κάτι λάθος ή είμαι κακός άνθρωπος» ή «Εάν ο κόσμος μιλά άσχημα για εμένα δε θα έχω κανένα φίλο στο τέλος». Αυτές οι προβλέψεις που κάνουμε μπορεί να καθοδηγούν την ανάγκη μας για αποδοχή
- Εξετάστε τις ενδείξεις και τα λογικά επιχειρήματα των σκέψεων: Για παράδειγμα είστε στα αλήθεια ένας κακός ή λάθος άνθρωπος εάν κάποιος διαφωνεί μαζί σας; Θα μπορούσε αυτό να συμβαίνει γιατί απλά ο άλλος έχει διαφορετική άποψη ή ερμηνεύει διαφορετικά τις καταστάσεις; Εάν θεωρείτε ότι οι άλλοι θα θυμώσουν μαζί σας, αναρωτηθείτε εάν έχετε διαφωνήσει με κάποιον στο παρελθόν που όμως εξακολουθεί να παραμένει φίλος σας
- Διπλά κριτήρια: εάν κάποιος διαφωνήσει μαζί σας θυμώνετε πάντα πολύ μαζί του; Τον απομακρύνετε για πάντα από τη ζωή σας; Σκεφτείτε τι θα λέγατε σε ένα φίλο σας εάν σε κάποιον δεν άρεσαν τα λεγόμενά του. Θα καταλήγατε στο συμπέρασμα ότι είναι κακός; Γιατί με τους άλλους ανθρώπους θα ήσασταν περισσότερο επιεικείς από ό,τι με τον εαυτό σας;
- Τι θα μπορούσατε να κάνετε εάν δεν αρέσετε σε κάποιον; Ας υποθέσουμε ότι σε μία κατάσταση φερθήκατε με διεκδικητικό τρόπο δείχνοντας σεβασμό στον άλλον, αλλά εκείνος δε σας συμπαθεί πλέον. Τι μπορείτε να κάνετε γι’αυτό; Μπορείτε να έχετε τη ζωή που είχατε και πριν; Μπορείτε να συναναστραφείτε με το σύντροφο, την οικογένεια, τους φίλους σας όπως κάνατε και πριν; Εάν όλα αυτά εξακολουθούν να είναι εφικτά, ποια τελικά είναι η διαφορά είτε αρέσετε σε κάποιον είτε όχι;
- Πώς θα αισθάνεστε γι’αυτό στο μέλλον; Μερικές φορές ξεχνάμε ότι τα συναισθήματά μας μπορούν να αλλάξουν.Έχετε ζήσει στο παρελθόν μία εμπειρία με κάποιον άνθρωπο που σας ήταν δυσάρεστη, αλλά τώρα πλέον δεν τη σκέφτεστε; Αυτό συμβαίνει γιατί στο μεταξύ έχουν υπάρξει νέες εμπειρίες στη ζωή σας, έχετε αναθεωρήσει αυτό που ζήσατε και το έχετε βάλει στην άκρη
- Φυσιολογικοποιήστε την απόρριψη: Συχνά θυμώνουμε με κάτι που συμβαίνει σε όλους. Γνωρίζετε κάποιον που τον αποδέχονται όλοι όσοι τον γνωρίζουν; Εάν για όλους μας υπάρχει κάποιος που δε συμφωνεί με ό,τι κάνουμε ή λέμε, για ποιο λόγο εσείς θα πρέπει να είστε ο μοναδικός άνθρωπος στον κόσμο που χρειάζεται να έχει την καθολική αποδοχή;
- Εξασκηθείτε στη διεκδικητική συμπεριφορά: Δοκιμάστε να κάνετε αυτά που σας αγχώνουν και μέχρι τώρα αποφεύγατε, ώστε να αντιληφθείτε ότι τελικά τίποτα δεν αλλάζει εκτός από την ικανότητά σας να διεκδικείτε τα θέλω σας
Πώς να δεχτώ την κριτική;
Η κριτική αποτελεί μέρος της ζωής όλων μας. Δεν υπάρχει κάποιο μέρος στον κόσμο που μπορούμε να κρυφτούμε και να γλιτώσουμε την κριτική. Για ποιο λόγο λοιπόν να ξοδεύουμε μεγάλο μέρος της ενέργειάς μας για να την αποφύγουμε; Αντιθέτως, μπορούμε να την αξιολογήσουμε εποικοδομητικά και να συνεχίσουμε τη ζωή μας διεκδικώντας την ικανοποίηση των αναγκών μας, ακόμη και αν δεν έχουμε πάντα την αποδοχή των γύρω μας.
πηγή: προσαρμογή από Leahy RL (2017) Ten steps to overcoming need for approval
