Ψυχοθεραπεία

Τι είναι η Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία;

Πρόκειται για βραχεία, εστιασμένη μορφή ψυχοθεραπείας κατάλληλη για μια ευρεία γκάμα ψυχολογικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένων της κατάθλιψης, του άγχους, δυσκολίες διαχείρισης θυμού, προβλημάτων στο γάμο, φόβους και χρήση ουσιών. Η θεραπεία εστιάζεται στο πώς σκέφτεσαι, συμπεριφέρεσαι και επικοινωνείς σήμερα και όχι πώς τα έκανες κατά τη διάρκεια της παιδικής σου ηλικίας. Ένας μεγάλος αριθμός ερευνών απέδειξε ότι η γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία είναι το ίδιο αποτελεσματική με τη φαρμακοθεραπεία για την κατάθλιψη, τις διαταραχές άγχους, τις εμμονές και τους φόβους. Επιπρόσθετα, επειδή οι θεραπευόμενοι κατά τη διάρκεια της θεραπείας εκπαιδεύονται στην αυτοβοήθεια, είναι ικανοί να διατηρήσουν τη βελτίωσή τους και μετά το τέλος της θεραπείας.

Πώς σε επηρεάζουν οι σκέψεις, τα συναισθήματα και η συμπεριφορά σου;

Η Μαρία βρίσκεται στο σπίτι και χτυπάει το τηλέφωνο αλλά δεν προλαβαίνει να απαντήσει. Τον τελευταίο καιρό υποφέρει από άγχος και κατάθλιψη. Η κόρη της Έλενα σπουδάζει στην Κέρκυρα και αμέσως της ήρθε στο μυαλό ότι κάτι κακό έχει συμβεί: «Το τηλέφωνο ήταν από την αστυνομία για να με ενημερώσει ότι η Έλενα είχε κάποιο ατύχημα». Ένιωσε κόμπο στο στομάχι και η καρδιά της ξεκίνησε να χτυπά έντονα. Οι σκέψεις της συνεχίστηκαν και φοβήθηκε ότι χάνει το μυαλό της. Τηλεφώνησε στην Έλενα αρκετές φορές δίχως να απαντήσει η κόρη της. Αυτό ήταν μία ακόμη επιβεβαίωση ότι κάτι κακό είχε συμβεί. Πανικοβλήθηκε τόσο πολύ που δεν κατάφερε να κοιμηθεί όλο το βράδυ, παρότι πήρε ένα έξτρα χάπι. Σκεφτόταν διαρκώς τα άσχημα πράγματα που μπορεί να είχαν συμβεί, φτάνοντας στο σημείο να θέλει να τηλεφωνήσει στο νοσοκομείο της Κέρκυρας. Το επόμενο πρωί, η Μαρία κατάφερε να επικοινωνήσει με την Έλενα. Έμαθε ότι ήταν καλά και ότι είχε μείνει το βράδυ στο σπίτι μιας φίλης της. Παρ’ όλα αυτά, συνέχισε να αισθάνεται πιεσμένη και εξαντλημένη για να πάει στη δουλειά…

Εκτίμηση των θεραπευόμενων

Όταν ξεκινήσεις τη γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, ο θεραπευτής θα σου ζητήσει να συμπληρώσεις μερικά ερωτηματολόγια που εκτιμούν ένα εύρος συμπτωμάτων και προβλημάτων. Αυτά τα ερωτηματολόγια αξιολογούν την κατάθλιψη, το άγχος, τους φόβους, τα σωματικά προβλήματα, την προσωπικότητα και τις σχέσεις. Σκοπός της αξιολόγησης είναι να συλλέξει ο θεραπευτής περισσότερες πληροφορίες για εσένα, ώστε να καταλάβει γρήγορα τι προβλήματα έχεις (ή δεν έχεις) και τι έκταση έχουν στη ζωή σου.

Πλάνο θεραπείας

Εσύ και ο θεραπευτής θα δουλέψετε μαζί για να δημιουργήσετε το πλάνο της θεραπείας, το οποίο μπορεί να αφορά: τη συχνότητα των συνεδριών, τη σημασία της φαρμακοθεραπείας, τη διάγνωσή σου, τους στόχους σου, την απόκτηση δεξιοτήτων, τις ανάγκες αλλαγής του τρόπου σκέψης, συμπεριφοράς και επικοινωνίας, κ.ά.

Πώς είναι οι θεραπευτικές συνεδρίες;

Άλλες μορφές ψυχοθεραπείας είναι μη δομημένες, αλλά στη γνωστική συμπεριφορική θεραπεία εσύ και ο θεραπευτής θα θέτετε τα θέματα προς συζήτηση για κάθε συνάντηση. Η λίστα των θεμάτων μπορεί να περιλαμβάνει ανασκόπηση της εμπειρίας της προηγούμενης συνεδρίας, της δουλειάς για το σπίτι ή να αναφορά τρέχοντα προβλήματα. Στόχος είναι η επίλυση των προβλημάτων κι όχι μόνο η έκφραση παραπόνων γύρω από αυτά.

Αυτοβοήθεια για το σπίτι

Αν πήγαινες στο γυμναστήριο και είχες προσωπικό γυμναστή θα περίμενες να έχεις έναν οδηγό για το πώς να γυμνάζεσαι όταν ο γυμναστής δεν είναι παρών. Το ίδιο συμβαίνει και στη γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία: αυτό που μαθαίνεις στις συνεδρίες είναι αυτό στο οποίο θα εξασκηθείς εκτός συνεδριών, μόνος σου. Η έρευνα έχει δείξει ότι τα άτομα που φέρουν εις πέρας τη δουλειά για το σπίτι βελτιώνονται πιο γρήγορα και διατηρούν τη βελτίωση αυτή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Η δουλειά μπορεί να περιλαμβάνει καταγραφή της διάθεσης, των σκέψεων και των συμπεριφορών, πραγματοποίηση προγραμματισμένων δραστηριοτήτων, ανάπτυξη στόχων, αμφισβήτηση αρνητικών σκέψεων, συλλογή πληροφοριών, αλλαγή του τρόπου επικοινωνίας με τους άλλους κ.ά.

Τα προβλήματά μου δεν οφείλονται στις παιδικές εμπειρίες;

Μέρος των προβλημάτων μπορεί να οφείλονται στο πώς σου συμπεριφέρονταν οι γονείς, τα αδέλφια και οι συνομήλικοί σου, αλλά οι λύσεις βρίσκονται στο πώς σκέφτεσαι και ενεργείς τώρα. Με ορισμένα άτομα είναι χρήσιμο να ανατρέξουμε στις πηγές των προβλημάτων, ώστε να αλλάξουν τον τρόπο που σκέφτονται για τα προβλήματα αυτά σήμερα.

Τα προβλήματά μου δεν οφείλονται στη βιοχημεία;

Μέρος των προβλημάτων μπορεί να οφείλονται στη βιοχημεία, αλλά πολλοί άλλοι παράγοντες όπως για παράδειγμα ο τρόπος που σκέφτεσαι, που συμπεριφέρεσαι, που δημιουργείς σχέσεις ή πρόσφατα και παρελθόντα γεγονότα ζωής, είναι επίσης σημαντικοί. Η γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία δεν αποκλείει τη χρήση φαρμάκων. Για τα περισσότερα προβλήματα υπάρχουν σημαντικές αποδείξεις ότι η γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία είναι το ίδιο αποτελεσματική όσο η φαρμακοθεραπεία. Για σοβαρά επίπεδα κατάθλιψης και άγχους, πιστεύουμε ότι ο καλύτερος συνδυασμός είναι ψυχοθεραπεία και φαρμακοθεραπεία ταυτόχρονα. Ένα πλεονέκτημα της γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας είναι ότι μαθαίνεις τρόπους ώστε να λύνεις μόνος σου τα προβλήματά σου.

Πώς θα καταλάβω αν γίνομαι καλύτερα;

Εσύ και ο θεραπευτής σου θα αναγνωρίσετε συγκεκριμένους στόχους στην αρχή της θεραπείας, τους οποίους μπορείς να τροποποιήσεις στην πορεία. Μετά μπορείς να αξιολογήσεις αν αισθάνεσαι λιγότερο ή το ίδιο κατάθλιψη, άγχος, θυμό ή οτιδήποτε άλλο. Χρειάζεται να νιώθεις άνετα να δίνεις πληροφορίες για την πορεία της θεραπείας σου στο θεραπευτή. Αυτές οι πληροφορίες είναι χρήσιμες ώστε να καταλάβετε τι δουλεύει και τι δε δουλεύει.

Πώς μπορώ να μάθω περισσότερα για τη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία;

Ανάλογα με το πρόβλημα που αναζητάς λύσεις, ο θεραπευτής μπορεί να προτείνει την ανάγνωση κάποιων βιβλίων ή σημειώσεων. Πιστεύουμε ότι όσο περισσότερα ξέρεις για τον εαυτό σου, τόσο καλύτερα θα γίνεις. Ελπίζουμε ότι θα μάθεις να γίνεις ο ίδιος, θεραπευτής του εαυτού σου.