Για πολλά χρόνια η ανώτερη επίδοση των εργαζομένων θεωρούνταν αποτέλεσμα των νοητικών ικανοτήτων του. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της επιλογής προσωπικού, προσπαθώντας να προβλεφθεί η εργασιακή επίδοση, παρατηρήθηκε το εξής παράδοξο φαινόμενο: άτομα με αυξημένο δείκτη νοημοσύνης δεν είχαν ανάλογες εργασιακές επιδόσεις! Πώς εξηγείται αυτό;
Παρότι αρχικά το βάρος της νοημοσύνης δόθηκε στις γλωσσικές, μαθηματικές και λογικές ικανότητες, στη συνέχεια διευρύνθηκε με διαστάσεις, όπως οπτικοχωρική νοημοσύνη, ενδοπροσωπική, διαπροσωπική κ.ά. Οι δύο τελευταίες αποτελούν τη βάση της συναισθηματικής νοημοσύνης, που ορίζεται ως:
«η ικανότητα να αναγνωρίζει κανείς τα δικά του συναισθήματα και αυτά των άλλων και να μπορεί να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τα συναισθήματα και τις διαπροσωπικές του σχέσεις». Είναι δηλαδή το σύνολο των συναισθηματικών και κοινωνικών ικανοτήτων και γνώσεων τα οποία βοηθούν το άτομο να προσαρμοστεί ικανοποιητικά στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος.
Όπως αποδείχθηκε, οι ακαδημαϊκές επιδόσεις (πτυχία) ή οι αυξημένες γλωσσικές, μαθηματικές, οπτικοχωρικές ικανότητες δεν αποτελούν εγγύηση επαγγελματικής επιτυχίας. Αντίθετα, ικανότητες όπως η ενσυναίσθηση, η αυτοπειθαρχία και η πρωτοβουλία κάνουν τη διαφορά σε εργαζομένους που έχουν ως προτεραιότητα την εξυπηρέτηση των πελατών. Προέκυψε από διάφορες έρευνες, ότι η συναισθηματική νοημοσύνη γίνεται περισσότερο αναγκαία όσο περισσότερο μία δουλειά περιλαμβάνει διαπροσωπική αλληλεπίδραση. Ένα μεγάλο ποσοστό της επιτυχίας ενός καλού πωλητή βασίζεται στη συναισθηματική του νοημοσύνη, αφού η βάση της δουλειάς του βρίσκεται στην επαφή και τη διάδραση με άλλους ανθρώπους.
Ο εργασιακός χώρος, παραδοσιακά, αντιμετώπιζε το συναίσθημα με καχυποψία θεωρώντας το εμπόδιο. Ήταν ένα σημάδι αδυναμίας, που θα έπρεπε να αποφεύγεται με κάθε τρόπο! Επηρέαζε τη λογική σκέψη, την ορθή κρίση και τη συμπεριφορά, καθιστώντας απαραίτητο τον αποκλεισμό του από τους χώρους εργασίας.
Ας αξιολογήσουμε αυτή την προσέγγιση σκεπτόμενοι τον εαυτό μας στην εργασία μας, κατά τη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας:
Τελικά μπορούμε να θεωρήσουμε ότι το συναίσθημα παίζει δευτερεύοντα ρόλο στην εργασιακή μας εμπειρία;
Το συναίσθημα μπορεί να επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε αλλά και τον τρόπο που αντιδρούμε στις καταστάσεις και στις εργασιακές μας σχέσεις. Συνεισφέρει στη δημιουργικότητα, στη δραστηριοποίηση αλλά και στην καινοτομία. Έχοντας λοιπόν μάθει να αναγνωρίζουμε και να χειριζόμαστε το συναίσθημά μας βελτιώνονται η επικοινωνία, οι ικανότητες διοίκησης και επίλυσης προβλημάτων καθώς και οι εργασιακές σχέσεις. Έχει βρεθεί ότι:
Άτομα με υψηλή Συναισθηματική Νοημοσύνη | Άτομα με χαμηλή Συναισθηματική Νοημοσύνη |
Λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις, επιλύοντας αποτελεσματικότερα τα προβλήματα | Υιοθετούν μία στάση θυματοποίησης, αποφεύγοντας να αναλάβουν ευθύνες για το φόβο του λάθους |
Διατηρούν την ψυχραιμία τους υπό πίεση | Έχουν παθητικές ή επιθετικές συμπεριφορές |
Επιλύουν διαμάχες | Αρνούνται να εργαστούν σαν ομάδα |
Έχουν ενσυναίσθηση | Είναι επικριτικοί |
Λαμβάνουν υπόψη τους εποικοδομητικά την κριτική | Απορρίπτουν τις ιδέες των άλλων |
Παρότι τα τελευταία χρόνια δίνεται όλο και περισσότερη προσοχή στο ρόλο του συναισθήματος, αρκετοί από εμάς δεν κατανοούμε τα συναισθήματά μας και δε γνωρίζουμε πώς να τα χειριστούμε. Η συναισθηματική επίγνωση και κατανόηση δε διδάσκονται στα σχολεία. Μπορεί λοιπόν να έχουμε ένα μεγάλο όγκο θεωρητικών ή πρακτικών γνώσεων για την εργασία μας, αλλά όταν βρεθούμε αντιμέτωποι με κάποιο πρόβλημα δυσκολευόμαστε να χειριστούμε τα συναισθήματά μας.
Μία σχέση που έχει μελετηθεί αρκετά είναι αυτή μεταξύ της συναισθηματικής νοημοσύνης με την ηγεσία. Πλέον γνωρίζουμε ότι είναι καθοριστικό για έναν ηγέτη να έχει αυξημένη συναισθηματική νοημοσύνη, ειδικά όσοι ασχολούνται με την εξυπηρέτηση πελατών.
Έρευνες πάνω στην αναγνώριση των άριστων ηγετών κατέληξαν σε τέσσερις ικανότητες, που ανήκουν στη συναισθηματική νοημοσύνη και αποτελούν ισχυρά στοιχεία των επιτυχημένων ηγετών:
Αυτό που διαφοροποιεί τους καλούς ηγέτες από αυτούς με υψηλές επιδόσεις είναι οι δεξιότητες συναισθηματικής νοημοσύνης. Οι συναισθηματικά νοήμονες ηγέτες λειτουργούν στον ίδιο συναισθηματικό τόνο με τους ανθρώπους τους, δημιουργώντας μία συντονισμένη σχέση μαζί τους. Η σχέση αυτή καθορίζεται από τα στυλ ηγεσίας, τα οποία εναλλάσσονται από τον ηγέτη ανάλογα την κατάσταση:
Η συναισθηματική νοημοσύνη αποτελείται από τέσσερις διαστάσεις. Η καθεμία επηρεάζει τις άλλες και «χτίζεται» επάνω στην άλλη. Δύο από αυτές αφορούν τον εαυτό, ενώ οι άλλες δύο έχουν περισσότερο κοινωνική διάσταση:
Οι προαναφερθείσες διαστάσεις, υποδιαιρούνται σε επιμέρους ικανότητες. Αυτές μπορούν να αναπτυχθούν και να χρησιμοποιηθούν ανάλογα, με σκοπό την καλύτερη εξυπηρέτηση της πελατείας:
Ορισμένα άτομα μπορεί να γεννιούνται με μεγαλύτερες ικανότητες αναγνώρισης και διαχείρισης των συναισθημάτων τους. Σε ένα μεγάλο ποσοστό όμως αυτές οι ικανότητες μπορεί να καλλιεργηθούν και έτσι ο καθένας να αναπτύξει τη συναισθηματική νοημοσύνη του. Προκειμένου να συμβεί αυτό χρειάζεται να γίνει παρέμβαση στην:
Για το σκοπό αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν προγράμματα εκπαίδευσης συναισθηματικής νοημοσύνης στον εργασιακό χώρο. Με αυτό τον τρόπο το συναίσθημα αποκτά τον πραγματικό του ρόλο στο χώρο εργασίας, δίνοντας την ευκαιρία στους εργαζομένους να το χρησιμοποιήσουν προς όφελός τους, προς όφελος της πελατείας και εν τέλει της επιχείρησης.
Ολοκληρώνοντας, θα ήταν χρήσιμο να αναφερθεί πως η συναισθηματική νοημοσύνη δεν έχει κάποια μαγική ιδιότητα ικανή να «θεραπεύσει» όλα τα δεινά, μεταμορφώνοντας εκ θεμελίων τον εργασιακό χώρο. Ακόμη όμως κι αν δεν είναι πανάκεια για τα προβλήματα, στρέφει επιτέλους την προσοχή μας στις ανθρώπινες παραμέτρους που καθορίζουν την εργασία και συχνά υποφέρουν από αυτήν.
Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι η συναισθηματική νοημοσύνη:
πηγές: Δρένος Δ (2018) Η συναισθηματική νοημοσύνη στο χώρο της εργασίας, Τριανταφύλλου Ε (2008) Συναισθηματική νοημοσύνη και επαγγελματική επιτυχία
Η αναποφασιστικότητα εκτός του ότι αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του άγχους και της κατάθλιψης, μπορεί να θέσει σοβαρά εμπόδια στη...
Οι ψυχικές διαταραχές των Ελλήνων Μελέτη της ερευνητικής ομάδας του Ψυχιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (Σκαπινάκης και συν., 2013)...
Ο ρόλος των ονείρων στην Ψυχοθεραπεία Τα όνειρα με την έλευση της ψυχανάλυσης στις αρχές του 20ου αιώνα, βρίσκονται...
Πού οφείλεται η κατάθλιψη; Η κατάθλιψη αποτελεί μία από τις πιο συχνές, περισσότερο κοστοβόρες και σημαντικότερες αιτίες αναπηρίας στις...